Rất lâu rồi, có một nhà vua muốn hiểu biết thật
nhiều nhưng lại lười. Một ngày nọ nhà vua triệu
tập những nhà thông thái của vương quốc lại và ra
lệnh cho họ phải thu thập tất cả những hiểu biết
và sự thông thái trên thế gian đặt vào một chỗ để
ông ta có thể học chúng.
Theo lệnh nhà vua, các nhà thông thái đều làm
việc cật lực. Sau hơn một năm, họ dâng lên ngài
một trăm cuốn sách chứa đựng mọi sự hiểu biết ở
đời. Nhưng khi nhìn qua các chồng sách, nhà vua
ngán ngẩm nói:
- Không! Ta cần một cách dễ dàng hơn. Biết bao
giờ ta mới đọc xong và nhớ được ngần này cuốn
sách. Rồi nhà vua lệnh cho họ phải tóm lược hàng
trăm cuốn sách đó vào một cuốn duy nhất.
Một năm sau, các nhà thông thái quay lại với
một cuốn sách duy nhất. Cuốn sách to và dày cả
ngàn trang. Nhà vua nhìn thấy liền la lên:
- Không! Cuốn sách này dày quá! Ta sẽ mất rất
nhiều thời gian mới đọc hết được.
Một lần nữa, các nhà thông thái bị buộc phải tóm
lược thật súc tích cuốn sách ấy vào chỉ một trang
giấy để nhà vua dễ dàng mang theo và nhớ được.
Mọi người xôn xao và than trời. Sao có thể làm
được như vậy? Nhưng họ không có sự lựa chọn
nào khác cả. Họ biết hoặc là mệnh lệnh phải được
thi hành, hoặc là đầu họ sẽ rơi. Cuối cùng, nhà
thông thái lớn tuổi nhất họp tất cả mọi người lại
để tìm ra cách giải quyết. Cuộc hội ý diễn ra trong
nhiều đêm liền. Cuối cùng, họ đã hoàn thành
trang giấy chứa đựng mọi sự hiểu biết trên đời.
Được tin, nhà vua rất đỗi vui mừng. “Cuối
cùng thì ta cũng sắp biết được tất cả mọi sự khôn
ngoan nhất trên đời mà chỉ cần một trang giấy
thôi!”. – Nhà vua đắc chí nhủ thầm và ra lệnh
dâng trang giấy lên trong thời gian sớm nhất.
Và ngày đó đã tới. Nhà vua khấp khởi mừng
thầm. Cả vương quốc đều tụ tập về quanh triều
đình để được biết về điều đặc biệt đó. Nhà vua
háo hức mở trang giấy chứa đựng toàn bộ sự
thông thái của thế gian. Trong đó chỉ duy nhất
một câu:
“KHÔNG CÓ SỰ THÔNG THÁI NÀO
MÀ KHÔNG PHẢI TRẢ GIÁ”.